برداشت بی رویه میوه هایی مانند زالزالک از جنگل های زاگرس و استان کهگیلویه و بویراحمد افزون بر خطراتی که برای کاهش انبوه گونه های گیاهی حیات وحش دارد باعث شده تا در مواردی دامداران و باغداران را در مقابل یکدیگر قرار داده است.

این تضاد و تعارض بین انسان و حیات وحش را بارها از ورود و هجوم برخی گونه های وحشی و جانوری به حریم روستاها، جاده ها و مناطق روستایی و جوامع محلی از یک سو و البته هجوم بی رحمانه و بی مهری و دخالت های بی رویه انسانی به حریم طبیعت و زیستگاه های حیات وحش شاهد بوده ایم.

بدانیم که اگر جانوری و گونه های وحشی بنا به دلایلی از جمله دخالت های بی رویه انسان به طبیعت که مامنی برای امنیت جانی و یا غذایی آنهاست با کمبود و خطری مواجه شوند مجبور هستند که برای فرار از خطر و تغذیه به حریم و مناطق مسکونی هجوم بیاورند و باعث رنجش و خطراتی برای شهروندان و جوامع محلی شوند.

بارها گزارش های از ورود برخی گونه های وحشی از جمله خرس قهوه ای در دامنه های کوه دنا و منطقه حفاظت شده خاییز کهگیلویه به مناطق و جوامع مسکونی بودیم که کارشناسان هم دلیل اصلی این موضوع را کمبود غذای جانواران وحشی اعلام کرده اند که در حقیقت نتیجه دست درازی ها و بی مهری برخی مردم و روستاییان به حریم طبیعت و حیات وحش می دانند.

آن طور که کارشناسان محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد می گویند: بیشترین تعداد گونه های وحشی که به محض کمبود غذا و احساس خطر و برای فراز از وضعیت به دامن روستاها و مناطق مسکونی هجوم می اورند شامل گرگ، پلنگ ، شغال و خرس قوه ای است.

آنها معتدقتند که پراکنش بذرهای درختان، میوه های جنگلی و مرتعی و از بین بردن آفات و بیماری ها از برکات حضور خرس قهوه ای در جنگل های این استان است.

این صاحب نظران تاکید می کنند که خوردن حشرات سبب کنترل بیماری ها شده یا آنکه خرس ها با توجه به آنکه به عنوان بزرگ ترین گوشت خوار در کشور محسوب می شوند با خوردن لاشه حیوانات بیمار و مردار در طبیعت در این بخش هم به مهار بیماری ها و پیشگیری از شیوع آن به سایر گونه ها حیات وحش نقش بسیار ارزنده ای دارند.

خرس قهوه ای یکی از گوشتخوارانی محسوب می شود که تلاش های حفاظتی و پژوهشی گسترده ای برای این گونه در اروپا، آسیا و آمریکای شمالی اروپا، آسیا و آمریکای شمالی انجام شده است.

خرس قهوه ای جانوری جزو بزرگ ترین گونه های گوشت خوار حیات وحش در جنگل های کشور و زاگرس مرکزی به شمار می آید که وجود آن کمک زیادی به حفظ تعادل در اکوسیستم این مناطق می کند به همین علت حفظ آن برای صیانت از محیط زیست ضرورت دارد.

از سال ۱۳۸۵ خرس قهوه ای به عنوان یکی از گونه های گوشتخواران بزرگ جثه ایران در برنامه های مطالعاتی انجمن یوزپلنگ ایرانی بوده و برنامه های متعددی برای حفظ آن در مناطق مختلف ایران انجام شده است.

از اهمیت حضور خرس قهوه ای در جنگل ها تا خطراتی که این گونه را تهدید می کند

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد می گوید که گونه ارزشمند خرس قهوه ای از گونه های در خطر انقراض نیست اما به علت ارزش آن در چرخه اکوسیستم و خطراتی که آن را تهدید می کند نیازمند تلاش بیشتر برای بقاست.

محسن پاکباز تاکید کرد: خرس قهوه ای به عنوان گونه جانوری شاخص استان کهگیلویه و بویراحمد و زاگرس مرکزی شناخته می شود.

وی با اشاره به اینکه بسیاری از باغستان های استان حصارکشی نشده تاکید کرد: همین امر باعث شده تا خرس های قهوه ای به راحتی وارد باغ شوند و برخی از بهره برداران رویاروی این جانور قرار گیرند.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد: برداشت بی رویه از میوه های جنگلی به ویژه زالزالک در جنگل های استان باعث شده تا خرس ها با کمبود غذا مواجه شده و به باغ ها ورود کنند.

پاکباز خاطرنشان کرد: خرس قهوه ای از گونه های همه چیز خوار است و به علت همین کمبودها گاهی به دام ها هم حمله می کند.

وی تاکید کرد:اگرچه دولت با پیش بینی طرح بیمه خرس و پرداخت خسارت کشاورزان و دامداران برای به حداقل رساندن آسیب به خرس قهوه ای کوشیده اما به علت تا آگاهی یا ترس تجربیاتی از زخمی شدن خرس ها هنگام ورود باغ یا حمله به محصولات بهره برداران گزارش شده است‌.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد خاطرنشان کرد: خرس قهوه ای در اواخر پاییز و نزدیکی خواب زمستانی غذای زیادی می خورد تا کالری در بدنش ذخیره شود.

وی عنوان کرد: همچنین این گونه حیات وحش پس ازخواب زمستانی بسیار گرسنه است و در این ۲ بازه زمانی از سال غذای زیادی مصرف می کند.

تجربیاتی که باید درس شود

حمله آفت برگخوار بلوط به جنگل های کهگیلویه و بویراحمد در سال های اخیر که به دنبال کشت و کار در نزدیکی زیستگاه های این گونه های ارزشمند صورت گرفت نشان داد که بهره برداری بی رویه از گونه های حیات وحش گیاهی یا جانوری پیامدهای جبران ناپذیری دارد،خسارت هایی که جوامع محلی کنار جنگل ها و مراتع بیشترین آسیب ها را از آن می بینند.

از آنجا که دولت در سال های اخیر تاکنون سرمایه گذاری های زیادی برای مبارزه با آفت برگخوار بلوط در کهگیلویه و بویراحمد انجام داده و بدون شک در صورت بروز آفتی دیگر نیز باید هزینه های آن را بپذیرد به نظر می رسد اقدام های پیشگیرانه مانند پیشگیری از خطراتی که حیات وحش را تهدید می کند باید تقویت شود.

یکی از این اقدام های پیشگیرانه که باید انجام شود آموزش نحوه رویارویی بهره برداران با گونه های حیات وحش به ویژه خرس قهوه ای است.

البته وظیفه کاهش آسیب به گونه های حیات وحش جانوری و گیاهی محدود به دولت نیست و بهره برداران حوزه کشاورزی نیز می توانند نقش آفرین باشند چرا که درباره همین آفت پروانه برگخوار بلوط در کهگیلویه و بویراحمد بخشی از خسارت ها متوجه آنان شده است.

حصارکشی باغستان ها و آغل های محل نگهداری دام در کهگیلویه وبویراحمد موضوع مهم دیگری است که نیازمند توجه و اقدام جوامع محلی و کشاورزان استان است.

خودداری از برداشت بی رویه میوه های جنگلی مساله مهم دیگری است که شهروندانی که اقدام به آن می کنند باید در این خصوص مسوولانه عمل کنند.