نتیجه نهایی این دستگاه عظیم به قول جورج اورول مرکز کنترل تولید آدم های مطیعی است که به صورت ارادی تن به قدرت ارادی و ماهرانه این مجموعه خواهند داد و روز به روز از مردم و حقوق آنها فاصله خواهند گرفت. آیا در چنین شرایطی می توان توقع کارآمدی و عاملیت از نمایندگان و شکل گیری مجلسی که در راس امور باشد را داشت.
امروزه هر چه به پایان عمر مجلس دهم نزدیکتر می شویم ارزیابی ها و انتقادات نسبت به آن بیشتر شده است. حال این سوال مطرح خواهد شد که چرا نمایندگانی که با صدها شعار و برنامه جواز ورود به مجلس را از ملت گرفتند نتوانستند از سطح کنشگری در فضای سیاسی به سطح عاملیت برسند. کنشگر(Actor) اشاره به افرادی دارد که با قصد و نیت وارد این میدان سیاسی شده اند و عاملیت(Agent) اشاره به توانایی تاثیرگذاریشان بر امور دارد. در مرکز این ناکارآمدی و عامل نشدن نمایندگان، پانوپتیکونی قرار دارد که رسالتش تولید فرمانبر است. پانپتیکون به معنای نگاهی که همه جا را می بیند و به زبانی دیگر مرکز کنترل.
پانوپتیکون جامعه امروز ایران شورای نگهبان و نظارت استصوابی است. مرکز کنترل و پانپتیکون جامعه ایران دارای چنان قدرتی است که در مرحله اول تمام کنشگران شجاع و کار بلد و منتقد را از دم تیغ می گذراند، در مرحله بعد پروسه ای پنهانی سازماندهی کرده است که نمایندگانی که از تیغ ردصلاحیت به سلامت عبور کردند به دست خودشان بر خودشان اعمال نظارت کنند. این برهمکنشی، قدرت پانپتیکون را چند برابر می کنند، زیرا نمایندگان از ترس رد صلاحیت از بسیاری از کارهایی که وظایف ذاتی شان در راستای دفاع از حقوق ملت است، صرف نظر خواهند کردد؛ مثلا از نمایندگان مجلس سوم که برای مجلس چهارم ثبت نام کردند، ۴۰ نماینده ردّ صلاحیت شد. این عدد در مجلس ششم به بیش از ۸۰ نفر رسید و امسال از نمایندگان مجلس دهم که برای مجلس یازدهم ثبت نام کرده‌اند، رکورد زده و به عدد ۹۰ رسیده است.
نتیجه نهایی این دستگاه عظیم به قول جورج اورول مرکز کنترل تولید آدم های مطیعی است که به صورت ارادی تن به قدرت ارادی و ماهرانه این مجموعه خواهند داد و روز به روز از مردم و حقوق آنها فاصله خواهند گرفت. آیا در چنین شرایطی می توان توقع کارآمدی و عاملیت از نمایندگان و شکل گیری مجلسی که در راس امور باشد را داشت.
عبدالرحیم دهقانی
دکتری جامعه شناسی
